كوڤان سەروكانی
مامۆستا لەبەشی راگەیاندنی زانكۆی سلێمانی
هەمیشە خوێندكارەكانم گلەیی ئەوەم لێدەكەن كە زۆر توندم لە سپێڵینی وشەكان ، تا ئەو ئاستەی لە سەر كەمی پیتێك لە وشەیەكدا دەرەجەم لێشكاندوون. هەمیشەش ئەوە بە بیانۆ دەهێنمەوە كە دەبێت وشەكان وەك ناوی خۆیان بزانن و كەی بەلایانەوە ئاسایی بوو ناویان بە پیتێك كەمتر/زیاتر بنوسرێت؟ منیش قبووڵی دەكەم هەمان شت بەرامبەر وشەكانی تر بكرێت. دەشێت ئەمە لەوە سەرچاوە گرتبێت كە هەڵەكردن لە وتن یا نووسینی ناوەكانمان (كە بەشێكە لە ناسنامەمان) تا ئاستێك پێمان ناخۆشە، ئەی بۆچی هەمان شت بۆ وشەكان بە رەوا نابینین؟ بەڵام هەڵەی خوێندكارێك كە هێشتا لە پرۆسەی فێربووندایە تا ئەندازەیەك ئاساییە، گەرچی بە هۆی مامەڵەی دلرەقێكی وەك من باجی هەڵەكەی بە دەرەجە دەدات! ئەی ئەگەر هەمان هەڵە لەلایەن كەناڵی میدیایەوە بكرێت دەبێ باجەكەی چی بێت؟
هەڵەی (Spelling ) و (Typo) لە نووسینی وشەدا لە میدیا دا شتێكی باوە ، لەم ماوەیەدا كۆشكی سپی وشەی دەوڵەت (state) بە (satet) نووسیبوو، چاوزەقێكی وەك من بینیبوی و لە تۆرِە كۆمەڵایەتییەكاندا لەسەری نووسیبووی، ناچار دوای چەند كاتژمێرێك كۆشكی سپی پۆستەكەی لابرد. چەندین جاریش رەخنە لە نووسینەكانی دۆناڵد ترەمپ گیراوە كە تویتەكانی پڕن لە هەڵەی نووسین و رێزمان.
ئەوەی من لێرەدا دەمەوێت باسيبكەم هەڵەیەكی چەندجار دووبارەبووی كەناڵی (NRT2)ة كە لە ناوبڕی پرۆگامەكانیيدا و پێش كاتی نمایشی فلمی سەعات (11)، وشەی (Movies) بە هەڵە، بە پیتێك كەمتر نووسراوە. هەڵەكەی (NRT2) كە وشەكەی بە (Movis) نووسیوە پرسیاری تری لا وروژاندم ، بۆچی (Movie) نەك (Film)؟ كە هەردووكیان وشەی ئینگلیزین و بە هاوواتای یەكتر بەكاردەهێنرێت. هەرچەندە من زۆر هاوڕام لەگەل ئەو دیدە كە پێیوایە بەكارهێنانی وشەی بێگانە لە سەردەمی جیهانگیریيدا شتێكی ئاساییە و هیچ زمانێكی جیهانيی بەدەرنییە لەم هەژموونە كولتۆرییە ئەنگلۆ-ئەمریكییە بەڵام گومانیشم لەوەدا نییە گەر هاوتا كوردییەكەی (Movie)مان هەبووایە كەناڵی(NRT2) بەكاریدەهێنا، بەڵام دەمەوێت سەرنجێكی كورت لەبارەی ئەو دوو وشەیە بخەمەروو:
وشەی (movie) كە كورتكراوەی (moving pictures)ە ، زیاتر وشەیەكی ئەمریكییە چونكە لە بەریتانیا وشەی (Film) زیاتر بەكاردەهێنرێت. زۆرجار لە میدیاكاندا (movie) زیاتر بۆ لایەنی پەیوەست بە كاتبەسەربردن و بازارگەريی و پێشبڕكیێ نێوان فلمەكان بەكاردێت هەروەك وەك چۆن لە باسكردنی سینەمادا دەستەواژەی (B movie) بۆ فلمێكی ئاستنزم بەكاردێت، لەبەرامبەردا وشەی (فلم) وەك فۆرمی هونەريی گوزارشتئامێز.
بۆچوونيَكی تر پێیوایە (movie) وشەیەكی عامیيە و لە قسەی رۆژانەدا بەكاردەهێنرێت و (Film) لە نووسینی ئەكادیمیيدا. ئەم بابەتە مشتومرِێكی زۆر هەڵگرتووە تا ئەو ئەندازەی هەندێ لە سكۆلارانی بواری سینەما پێانوایە نابێت تەنانەت وەك هاوواتای یەكتری بەكاربهێنرێن.
لە نێو كایە ئەكادیمیيەكاندا، بە تایبەت نێوان توێژەرانی بواری میدیا و فلم (دوور لە لایەنی تێرمێنۆلۆژێڵی و ئیتۆمۆلۆژییەوە) وشەی فیڵم زۆر بەرفراوانتر لە مووڤی بەكار دێت، تەنانەت هەندێجار بە هاوواتای سینەما بەكاردێت. رەنگە زۆرێكیشتان سەرنجی ئەوەتان دابێت لە ئەكادیمست و بیریارەكانی وەك رۆبێرت ستام، بۆردوێڵ، سوزن هەیوارد، ریچەرد دایەر، بازین و چەندەها بیریاری تری سینەما وشەی فلم بۆ بەرهەمێكی سینەمایی كە هەڵگری فۆرمە هونەرییە باڵاكانە بەكارهێناوە .
بەواتایەكی بەرینتر چەمكەكانی وەك: ئێستاتیكا، تیور، ژانڕا، ئایدۆلۆژیا، ئیندی، ئارت، … هتد لەگەل فلم بە كاردێن نەك مووڤی. بۆیە بۆ ئەوەی نەبینە بەشێك لە كێشمە كێشی زمانناسی كۆمەڵایەتی (Sociolinguistics)ی نێوان بەریتانيی و ئەمریكیيەكان و شەرِی نێوان كولتوری باڵا و نزم، عەوام و ئەكادیمیستیك و چەندین شەرِو ناكۆكی تر، بۆ خۆرزگاركردن لە فرەزمانی (Diglossia) و دووركەوتنەوە لە (Misspelled) و (Typo)، دوور لە هەڵسەنگاندنی توانستی زمانەوانیی و ریزمانی، هاورێیانە پێشنیازێكم هەیە بۆ هاوپیشەكانمان لە (NRT2)؛ ئەگەر ئێوەش پشتگیريی لەم سەرنجەی من دەكەن بەدەر لە راستكردنەوەی وشەی (Movis) كە هیچ مانایەك ناگەیێنێت، ئەو وشەیە بگۆرِن. بەسوود وەرگرتن لەو دەستەواژە كوردییە حەیاتەكەی خۆمان (دوور لە مەبەستەكەی) ”بیكەن بە فلم”.
