توانا عوسمان
سەرۆكی پێشووی دامەزراوەی میدیایی نالیا
تائێستا میدیاكاره ئه‌فه‌ندیه‌كان و رۆشنبیره باوه‌كان، بڕوایان به‌و قه‌وله‌ی بیرمه‌ندی ئینگلیزی ئه‌دمۆند بروك ١٧٢٧-١٧٩٧ ماوه كه‌ده‌یوت میدیا ده‌سته‌ڵاتی چوارهه‌مه، مه‌به‌ستی بروك له‌مه ئه‌وه‌بوو گوایه له‌پاڵ ده‌سته‌ڵاته‌كانی یاسادانان و قه‌زا و ده‌سته‌ڵاتی جێبه‌جێكردندا، میدیاش بوه‌ته ده‌سته‌ڵاتی چوارهه‌م.
له‌ڕاستیدا زه‌مه‌نی قسه‌كه‌ی بروك، سه‌ده‌ی هه‌ژده‌یه، كه‌نه سه‌ده‌ی نۆزده‌ی رادیۆی ماركۆنیه، وه نه سه‌ده‌ی بیستی ته‌له‌فزیۆنیی چارڵس فرانسیسه و نه سه‌ده‌ی بیست و یه‌كی ئه‌نته‌رنێتیشه، به‌ڵكو ته‌نها سه‌ده‌ی رۆژنامه‌گه‌ر‌ی سنورداری ده‌ستاوده‌ست بوو، به‌ڵام ئێمه ئه‌مرۆ له‌سه‌ده‌یه‌كدا ده‌ژین كه‌سه‌ده‌ی وێنه‌ی فوول كوالێتی و نۆتیفیكه‌یشنی چركه به چركه‌ی مۆبایله‌كه‌ی ناو ده‌ستمانه.
ئه‌مرۆ كه رۆژگاری وێنه‌یه، ده‌سته‌ڵاته‌كانی یه‌كه‌م و دووه‌م و سێهه‌م له‌ژێر ره‌حمه‌تی میدیادان، له‌هه‌مانكاتیشدا هه‌ر سێ ده‌سته‌ڵاته‌كه‌ی تر بۆ بره‌ودان به‌هێزی خۆیان ده‌سته‌ڵاتی میدیا به‌كارده‌هێنن، به‌جۆرێك میدیا له‌كار و كارلێكردنێكی فراواندایه له‌گه‌ڵ كۆی ده‌سته‌ڵاته‌كاندا.
ئه‌مرۆ میدیا ته‌نها بۆمان باس ناكات، پیشانیشمان ده‌دات، ته‌نها پێمان ناڵێیت قه‌ناعه‌تیشمان پێده‌كات، به‌س بۆمان ناگوازێته‌وه به‌ڵكو بۆشمان خه‌ڵق ئه‌كات، ده‌سته‌ڵات و هروژمی میدیا به‌جۆرێكه كه میدیاكار و فیگه‌ره‌كانی سه‌ر شاشه ده‌چنه ده‌سته‌ڵاتی یاسادانانی په‌رله‌مانه‌وه، ده‌سته‌ڵاتیش هیچی جێبه‌جێنه‌كردوه ئه‌گه‌ر میدیا به وێنه بۆی نه‌گوازێته‌وه‌و ده‌سته‌ڵاتی قه‌زائیش پشت به‌كامێرای شاراوه‌و به‌دواداچونه میدیاییه‌كان ده‌به‌ستێت.
ئه‌مرۆ له‌یه‌ككاتد حیزب نیه به‌بێ پرۆژه‌ی میدیا و پرۆژه‌ی میدیایش هه‌یه ده‌بێته حیزب، میدیا له‌نێوه‌ندی گواستنه‌وه‌ی روداوه‌وه، ده‌بێته نێوه‌ندی هێنانه‌كایه‌ی رووداو و له پێگه‌ی هۆشیاكردنه‌وه‌وه ده‌گۆڕێته سه‌ر پێگه‌ی كۆنترۆڵكردنی هۆشیاری.
ئێمه ده‌بێت ئه‌مرۆ میدیا به‌ده‌سته‌ڵاتی یه‌كه‌م ته‌ماشابكه‌ین، تاوه‌كو له‌گرنگیه‌كه‌ی تێبگه‌ین و به‌باری پێشخستنی فه‌زایی گشتیدا به‌كاریبهێنین، چونكه تاماشاكردنی میدیا وه‌ك ده‌سته‌ڵاتی چوارهه‌م، جگه‌له‌وه‌ی هه‌ڵه‌یه، به‌پاشكۆ سه‌یركردنێتی و گۆڕینی ئه‌م ئامرازه دیموكراسیه‌یه بۆ ئامێری شێواندن و توندوتیژی ره‌مزی.
