سێهەمین كۆڕبەندی نیشتمانیی چمك بۆ ڕیفۆرمی میدیایی ڕێكدەخرێت

لە يادى 128 ساڵەى ڕۆژی ڕۆژنامەگەریی کوردییدا؛ سێهەمین كۆڕبەندی نیشتمانیی چمك بۆ ڕیفۆرمی میدیایی لە ژێر ناونیشانی؛ ڕیفۆرمی میدیایی لە ناوچەکانی پاش-ململانێدا: کۆنفرانسێکی زانستیی نێودەوڵەتیی لەسەر نەخشەڕێگەی سیاسەتی ستراتیژیی کوردستان لە ڕۆژانی 21 و 22ی نیسانی 2026 ڕێكدەخرێت.

1. لەبارەی كۆڕبەند-ەكەوە

سێهەمین كۆڕبەندی نیشتیمانیی چمك بۆ ڕیفۆرمی میدیایی؛ چوارچێوەیەکی ستراتیژیی بۆ کۆنفرانسێکی زانستیی نێودەوڵەتیی دوو ڕۆژە دەخاتەڕوو کە ئامانج لێی لێکۆڵینەوەیە لە ئاڵنگارییە گرینگەکانی گەشەپێدانی میدیایی لە ژینگەکانی پاش-ململانێدا كە هەرێمی کوردستانی عێراق دەبێتە تەوەری سەرەكیی ئەو توێژینەوانەی كاریان لەسەر دەكرێـت. کۆنفرانسەکە هەوڵدەدات کەلێنی نێوان پابەندبوونە یاساییەکان بە ئازادییەكانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی و بەدیهێنانی پراکتیکی سیستەمی میدیایی ڕوون، فرەیی و لێپرسینەوە لە دۆخی ئەو چوارچێوانەی کە بە ئاڵۆزی دامەزراوەیی دیاریکراون، پڕبکاتەوە. نوێنەرانی حکوومەت، دەسەڵاتدارانی یاسادانان و دادوەریی، پسپۆڕانی ئەکادیمیی و ئەکتەرانی کۆمەڵگەی مەدەنیی کۆدەکاتەوە، بۆ ئەوەی بە هاوبەشیی پێشنیازەکانی سیاسەت لەسەر بنەمای بەڵگەكان دابڕێژن، تاوەكوو چاکسازیی بەردەوام لەناو کەرتی میدیادا پێشبخەن.

• ئاڵنگاریی سەرەکيی: کۆنفرانسەکە باس لە پچڕانی پێکهاتەیی نێوان چوارچێوە یاساییەکانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بۆ ئازادیی میدیایی دەکات کە زۆرجار وەک “یاساکانی سەر کاغەز” ڕەخنەیان لێدەگیرێت و واقیعی كاركردنی ڕۆژنامەوانان و ڕێکخراوە میدیاییەکان کە لە چوارچێوەی ژینگەیەکدا کاردەکەن کە بە سنووردارکردنی سیاسیی و تەحەددیاتی بەردەوامیی ئابووریی و نیگەرانییە ئەمنییەکان دیارییکراون.

• ئامانجی ستراتیژیی: بەرهەمهێنانی نەخشەڕێگەی سیاسەتی گشتگیر کە پیشەییبوونی میدیا بەرز بکاتەوە، ئازادیی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی بپارێزێت و میکانیزمە دامەزراوەییەکان، وەک ئەنجومەنی نیشتمانیی میدیا، بۆ بەردەوامیی درێژخایەنی کەرتی میدیا لە هەرێمەكانی پاش-ململانێدا دابمەزرێنێت.

• هاوبەشانی ڕێکخەر: ئەم دەستپێشخەرییەی ڕێکخراوی چاودێریی میدیای کوردی (چمك) و ئاژانسی دیدگا (Vision Aid) بۆ سێهەمین کۆڕبەندی نیشتمانیی چمك بە هاوبەشیی لەگەڵ چەند دەزگە و دامەزراوەی نێوخۆیی و نێودەوڵەتیی وەك: زانکۆی میدلێسێکس، زانکۆی سلێمانی، نوێنەرایەتیی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە بەریتانیا و دامەزراوەی پەروەردەیی كانگا ڕێکدەخرێت و چاوەڕواندەكرێت چەندین نێوەندی ئەكادیمیی و پیشەیی و بازرگانیی ببن بە سپۆنسەری سەرەكیی چالاكییەكانی كۆڕبەندەكە. ئەم هاوبەشییە؛ شارەزایی کۆمەڵگەی مەدەنیی، پێداگریی شیکاری ئەکادیمیا و بەشدارییکردنی دامەزراوەیی ئەکتەرەکانی حکوومەت بۆ درووستکردنی سەكۆیەکی فرە پسپۆڕیی تێکەڵ دەکات، بە ئامانجی هەرچی زووتر داڕشتنی سیاسەتی گشتگیر و بەردەوام لە ڕووی سیاسییەوە.

1. ڕێکخەرە هاوبەشەکان

• ڕێکخراوی چاودێریی میدیای کوردی (چمك): ڕێکخراوێکی پێشەنگی کۆمەڵگەی مەدەنییە کە تایبەتە بە چاودێریکردنی ناوەڕۆکی میدیایی و پاراستنی مافی بەرهەمهێنەران و بەکارهێنەرانی میدیا و پێشخستنی ستانداردە پیشەیی و یاساییەکانی ناو میدیای کوردی. بە کەڵکوەرگرتن لە شارەزایی مەیدانیی و تۆڕە ئەکادیمییەکان، چمك بنەمایەکی بەڵگەدار بۆ پەرەپێدان و ڕیفۆرمی میدیا ی دابین دەکات. ڕێکخراوەکە دوو خولی کۆڕبەندی نیشتمانیی چمك بۆ ڕیفۆرمی میدیایی (سلێمانی، هەرێمی كوردستانی عێراق، 2021 و 2025) بە سەرکەوتوویی ڕێكخستووە کە وەک سەکۆیەکی سەرەکیی بۆ گفتوگۆ لەسەر ڕێکخستنی میدیایی و پێشخستنی پراکتیکەکانی ڕۆژنامەگەری یەکگرتوو کاردەکات.

• ئاژانسی دیدگا (Vision Aid) بۆ گەشەپێدانی نێودەوڵەتیی: ڕێكخراوێكی ناحكوومیی سەربەخۆیە؛ ئامانجییەتی وەك پردێک لە نێوان کۆمەڵگە ناوخۆیی و جیهانییەکاندا خزمەت بکات کە بەرنامەی گشتگیر بۆ چارەسەرکردنی ئاستەنگە گرنگەکان لە پەروەردە، دادپەروەرغی، گەشەپێدانی مرۆیی و گەشەپێدانی بەردەوام پێشکەشدەکات. پێکهاتەکەی لە لێپرسینەوە و گشتگیرىی و گونجاندن لەگەڵ پێداویستییە دینامیکییەکانی دیمەنی جیهانیى و ناوخۆیی مسۆگەر دەکات.

• نوێنەرایەتيی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە بەریتانیادا: ئەم نوێنەرایەتییە دیپلۆماسییە فەرمییە ڕۆڵێکی سەرەکيی لە ئاسانکاریی بەشداریيکردنی حکوومەت و پێشخستنی گفتوگۆ لە نێوان داڕێژەرانی سیاسەت و لایەنە پەیوەندیدارەکان و پاڵپشتیيکردن لە وەرگێڕانی دەرئەنجامەکانی کۆنفرانس و وۆرکشۆپ بۆ دەستپێشخەری سیاسەتی کردەیی و کرداریی دەگێڕێت. نوێنەرایەتيی لە ڕێگەی بەشداریيکردنیيەوە دڵنیای دەدات لەوەی کە ئەو گفتوگۆ و ڕاسپاردانەی لە میانی کۆڕبەندەکەدا درووستدەبن، بڕیاردانی ستراتیژيی حکوومەت ئاگادار دەکەنەوە و بەشداريی لە گەشەپێدانی بەردەوام و چاکسازیی میدیایی لە هەرێمی کوردستان-دا دەکەن.

• زانکۆی میدلێسێکس: دامەزراوەیەکی جیهانیی ناسراوە و بەرنامەی توێژینەوەی پێشەنگی لە بواری میدیا و پەیوەندییەکان و توێژینەوەکانی ململانێدا هەیە. شوێنی ئەکادیمیی و شارەزایی زانستیی کە پێویستە بۆ پەرەپێدانی سیاسەتی بەڵگەدار دابین دەکات. زانکۆی میدلێسێکس لە پلەی یەکهەمی لەسەر ئاستی لەندەن و پلەی دووهەمی لەسەر ئاستی بەریتانیا بۆ زانکۆی ساڵ (خەڵاتی هەڵبژاردەی خوێندکارانی واتۆنی 2025) بەدەستهێناوە. زانکۆی میدلێسێکس؛ بوونی بەهێزی لە باکووری لەندەن لەگەڵ دیدێکی نێودەوڵەتیی لە ڕێگەی کەمپەکانی دوبەی و مۆریس و هاوبەشیی لەگەڵ دامەزراوەکانی جیهان ئاوێزان دەکات.

• زانکۆی سلێمانی: دامەزراوەیەکی ئەکادیميی پێشەنگە لە هەرێمی کوردستان و عێراق-دا. ئەم زانكۆیە شارەزایی ناوچەیی و توانای توێژینەوەی بەهێز و گۆڤاری زانستیی پێشکەش دەکات، لەنێویاندا گۆڤاری زانستیی بۆ زانستە مرۆییەکان. لە ساڵی 1968دا دامەزراوە و بە بەردەوامیی لە پلەی #1 لەسەر ئاستی عێراق و لە ڕیزبەندی یەکهەمی زانکۆکان لەسەر ئاستی نیشتمانیی لە هەرێمی کوردستان-دا بووە. بە هاوبەشیی لەگەڵ ڕێکخراوی چاودێریی میدیای کوردی (چمك)دا؛ وەک هاوبەشی ئەکادیمیی بۆ دووهەم و سێهەم کۆڕبەندی نیشتمانیی چمك بۆ ڕیفۆرمی میدیایی، پەرەی بە پەروەردەی بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە، داهێنان و بەشدارییکردنی کۆمەڵگە لە نێوان خوێندکاران و دەرچووانی خۆیدا کردووە.

• دامەزراوەی پەروەردەیی كانگا؛ ڕێكخراوێكی نێودەوڵەتیی سەربەخۆ و ناحکومی و قازانجنەویستە و پابەندە بە پاراستن و بەرەوپێشبردنی زمان و کولتوور و ناسنامەی کوردیی لە نێو منداڵان و گەنجانی کورد لە دەرەوەی وڵات-دا. ئەرکی کانگا بریتییە لە بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاریی کولتووریی و بەشدارییكردنی پەروەردەیی لە ڕێگەی پەرەپێدانی بەرنامەکانی زمانی کوردیی و ڕێکخستنی دەستپێشخەرییە کولتوورییەکان و ئاسانکاریی بۆ هاوکاریی لە نێوان پێکهاتە کوردییەکان لە سەرانسەری جیهاندا. ڕێکخراوەکە ئاواتەخوازە نەوەیەکی ئاگادار و هۆشیار پێبگەیەنێت کە توانای بەشدارییکردنی لە پاراستن و پێشخستنی میراتی کورد لەسەر ئاستی جیهانیی هەبێت. جگە لەوەیش، کانگا وەک ڕێکخراوێکی دانپێدانراوی نێودەوڵەتیی کە لە بەریتانیا تۆمارکراوە، یاداشتێکی لێکتێگەیشتنی لەگەڵ ڕێکخراوی چاودێریی میدیای کوردی (چمك) هەیە؛ بۆ بەرەوپێشبردن و پەرەپێدانی پەروەردەی خوێندەواریی میدیایی لەنێو پێکهاتە کوردەکانی تاراوگەدا.

• ئامانجەکانی کۆڕبەند

کۆڕبەندەکە پێنج ئامانجی بەیەکەوە گرێدراو بەدوای خۆیدا دەهێنێت کە بۆ درووستکردنی دەرئەنجامی سیاسەتی کرداریی داڕێژراون، لەوانە:

1. شیکردنەوەی سیاسەت و ناسینەوەی چاکسازیی: بەشێوەیەکی سیستماتیک بەدواداچوون بۆ دەرفەت و ئاڵنگارییەكانی پەیوەست بە چاکسازیی میدیایی لە هەرێمی کوردستانی عێراق-دا دەكات، بە ئاماژەیەکی بەراوردکاریی بە ناوچە هاوشێوەکانی پاش-ململانێکان.

2. بەشدارییکردنی دامەزراوەیی: لێکۆڵینەوە لە ڕۆڵ و بەرپرسیارێتییە تایبەتەکانی دەسەڵاتە گشتیەکان لە ناو هەرێمی كوردستانی عێراق-دا دەكات، لەوانە دەستەڵاتەكانی: یاسادانان، جێبەجێکردن و دادوەریی، لە پێشخستنی چاکسازی گشتگیر لە میدیادا.

3. هەڵسەنگاندنی چوارچێوەی یاسایی و ڕێکخراوەیی: هەڵسەنگاندنی چوارچێوە یاسایی، پیشەیی، کارگێڕیی و تەکنیکییە هەنووکەییەكانی بەڕێوەبردن بۆ کەرتی میدیای کوردی، دەستنیشانکردنی کەلێن و ناتەباییەکان.

4. ڕاسپاردەی یاسایی: پەرەپێدانی پێشنیازی کۆنکرێتیی بۆ هەموارکردنەوەی یاساکانی هەنووکەیی پەیوەست بە ئازادیی دەربڕین و پاراستنی ڕۆژنامەوانان، بە تایبەتی چەسپاندنی یاسا بەركارەكان.

5. ستراتیژییەکانی جێبەجێکردن: دەستنیشانکردنی چارەسەری پراکتیکی لە ڕووی سیاسییەوە بۆ چارەسەرکردنی کێشە هەنووکەییەکان کە ڕووبەڕووی پیشەوەرانی میدیای کوردیی دەبنەوە، لەوانە نیگەرانییەکانی سڵامەتیی، بەردەوامیی ئابووریی و گەشەپێدانی پیشەیی.

1. چوارچێوەی بابەتیی: تەوەرە سەرەكییەكانی كۆڕبەند

کۆڕبەندەکە لە دەوری پێنج ڕەهەندی گرینگی ڕیفۆرمی میدیایی ڕێکخراوە کە هاوتایە لەگەڵ ئەکتەرە جەوهەرە کۆمەڵایەتییەکاندا، لەوانە:

1. تەوەری یەکهەم؛ ڕیفۆرمی میدیایی و دەسەڵاتی یاسادانان: پشکنینی ڕۆڵی پەرلەمان لە هاوچەرخكردنی یاسای میدیا، چەسپاندنی یاسا بەركارەكان و هاوتەریبکردنی چوارچێوە نیشتمانییەکان لەگەڵ ستانداردە نێودەوڵەتییەکاندا.
2. تەوەری دووهەم؛ ڕیفۆرمی میدیایی و دەسەڵاتی جێبەجێکردن: شیکاریی میکانیزمەکانی حکوومەت، پێداویستییەکانی ڕوونیی و ئەرکەکانی کارکردنی ئۆرگانەکانی وەک: فەرمانگەی میدیا و زانیاریی و وەزارەتی ڕۆشنبیری و لاوان.
3. تەوەری سێهەم؛ ڕیفۆرمی میدیایی و دەسەڵاتی دادوەریی: هەڵسەنگاندنی سەربەخۆیی دادوەریی لە دۆسییەكانی پەیوەست بە میدیا و یەکدەنگیی لە جێبەجێکردنی یاسا و پاراستنی مافەکانی ڕۆژنامەوانان لەناو سیستەمی دادوەرییدا.
4. تەوەری چوارهەم؛ ڕیفۆرمی میدیایی و دەزگە ڕۆژنامەگەریيە پیشەییەكان: هەڵسەنگاندنی ستانداردە پیشەییەکان، کۆدەكانی ئیتیك، میکانیزمەکانی ڕاهێنان و توانای دامەزراوەیی کۆمەڵە و سەندیکاکانی ڕۆژنامەوانان.
5. تەوەری پێنجهەم؛ ڕیفۆرمی میدیایی و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنیی: گەڕان بەدوای ڕۆڵی کۆمەڵگەی مەدەنیی لە داکۆکیکردن، چاودێریکردن و لێپرسینەوە، لەوانەش ئازادیی كاركردنی میدیا، ڕێکخراوە ناحکوومییەکان و ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ.

1. تەوەرە لاوەکییەکانی کۆڕبەندەکە:

چوارچێوەی وردی لێکۆڵینەوەكان؛ ئەم تەوەرانەى لاوەكيانەی خوارەوە دەگرێتەوە:

1. ڕێباز و ڕێكارە میتۆدییەكان

کۆڕبەندەکە میتۆدۆلۆژیایەکی فرەڕەهەند و بەڵگەدار بەکاردەهێنێت کە بۆ دڵنیابوون لەوەی پێشنیازەکانی سیاسەت هەم لە ڕووی تەکنیکییەوە درووستن و هەم لە ڕووی سیاسییەوە جێبەجێدەکرێن:

1. پانێڵە ئەکادیمییەکان: پسپۆڕان سوود لە توێژینەوە نێودەوڵەتییە بەراوردکارییەکان، توێژینەوەی کەیسی ئەزموونی و چوارچێوەی تیۆریی وەردەگرن.

2. گفتوگۆ پەیوەندیيدارەکان: ئاسانکاریی بۆ گفتوگۆکان دەكرێت کە سەرکردە سەرەکییە دامەزراوەییەکان بۆ دانوستاندن لەسەر هەڵوێستە هاوبەشەكان کۆدەکاتەوە.

3. گروپکارییە بابەتییەکان: دانیشتنە تەرکیزکراوەکان کە باس لە تەوەرە تایبەتەکانی سیاسەت دەکەن، بۆنموونە: چاکسازیی یاساییی و بەردەوامیی ئابووریی.

4. بەڵگەنامەسازیی سیاسەت: تۆمارکردن و کۆکردنەوەی سیستماتیکی پێشنیازەکان بۆ نەخشەڕێگەی سیاسەتی گشتگیر و ڕاگەیاندنێكی هاوبەش کە لەلایەن دامەزراوە بەشداربووەکانەوە پشتڕاستکراونەتەوە.

• هەمەڕەنگی بەشداربووان و نوێنەرایەتیی دامەزراوەیی

كۆڕبەندەكە نزیکەی 100 بەشداربووی ئاستباڵا لە چوار پۆلێن-دا کۆدەکاتەوە:

• ڕۆژژمێری كۆڕبەند

ڕۆژ وو شوێنی كۆڕبەند

• ڕۆژ: 21-22ى نیسانی 2026
• کات: ڕۆژانە کاتژمێر 09:30 بەیانی – 05:30ى ئێوارە
• شوێن: بەریتانیا، لەندەن، زانکۆی میدلێسێکس، زە بورۆز، کەمپی هێندۆن، NW4 4B  

1. بانگەواز بۆ توێژاران: مەرج و ڕێنماییەكانی كۆڕبەند

کۆڕبەندەکە پێشوازیی لە بەشداریی توێژەران و توێژینەوە ڕەسەنەکانیان دەکات کە باس لە ڕیفۆرمی میدیایی دەکەن لە چوارچێوەی هەرێمەكانی پاش-ململانێ و قۆناغی ڕاگوزەریی.

1. هەر توێژینەوەیەك؛ لە نێوان 2500_3000 وشە زیاتر نەبێت.
2. پوختەی توێژینەوەكە؛ لەنێوان 200-250 وشەدا بێت و سێ بۆ پێنج كلیلەوشەی تێدابێت و بۆ ئیمەیڵی كۆڕبەند [email protected] دەنێردرێت.
3. بیرۆكەی توێژینەوەكە؛ لە چوارچێوەی تەوەرە سەرەكیی و لاوەكییەكانی كۆڕبەند-دا بێت.
4. توێژینەوەكە؛ پێشتر لە گۆڤار و كۆنفرانسە زانستییەكاندا پێشكەش نەكرابێت و بڵاونەكرابێتەوە.
5. توێژینەوەكە؛ بە یەكێك لە زمانە فەرمییەكانی كۆڕبەند: كوردیی و ئینگلیزیی نووسرابێت.
6. توێژینەوەكە؛ پێڕەوی رێكار و رێبازی نووسینی ئەكادیمیی بكات، لەوانە: ناونیشان، پووختە، كلیلەوشە، چوارچێوەی تیۆریی و كردەیی كۆكردنەوە و شیكردنەوەی داتای توێژینەوە لەگەڵ دەرئەنجام و ئەنجام و لیستی سەرچاوەی نوێ.
7. توێژینەوەكە بە هەر زمانێك بنووسرێت؛ مەرجە هوونەرییەكانی نووسینی توێژینەوەی زانستیی تێدابێت. بۆنموونە؛ قەبارەی ناونیشانی سەرەكیی (16) و لاوەكی (15) و ناوەڕۆك (14) و پەراوێزەكان (12) بێت و بەفۆنتی كالیبێریی بەدی (Calibri-Body) بنووسرێت.
8. لاپەڕەی یەكهەمی توێژینەوەكە؛ چەند زانیارییەكی بنچینەیی لەخۆبگرێت، لەوانە: ناونیشانی توێژینەوە، ناوی سیانی توێژەر، نازناوی زانستیی توێژەر، شوێنی كاركردنی توێژەر، ژمارەی مۆبایل و ئیمەیڵی توێژەر.
9. پاش پێداچونەوەی زانستیی توێژینەوەكان لەلایەن هەڵسەنگێنەرانەوە؛ سەرجەم توێژینەوە پەسەندكراوەكان لە پانێڵەكانی كۆڕبەند-دا پێشكەشدەكرێن.
10. سەرجەم توێژینەوە پەسەندكراوەكان لە وەقائیعی كۆنفرانس لەسەر ئینتەرنێت بڵاودەكرێنەوە و دواتر توێژەر بۆ بەرزكردنەوەی ناسناوی زانستیی لێی سوودمەند دەبێت.
11. ژیاننامەی ئەكادیمیی توێژەر، پوختە و تەواوی توێژینەوەكان بەشێوەی وۆرد (Word) بۆ ئیمەیڵی فەرمیی كۆنفرانس دەنێردرێن.
12. توێژەر بەرپرسیارێتیی پێداچوونەوەی زمانەوانیی توێژینەوەكەی دەكەوێتەئەستۆ و كۆڕبەند لە جیاوازیی رێنووسی نووسینی توێژینەوەكان بەرپرس نییە.

1. ڕۆژژمێری كۆڕبەند

1. تێچووی كۆڕبەند
2. بەشدارییكردنی توێژەران لە كۆڕبەند بێبەرامبەرە.
3. خەرجی ڤیزە لە ئەستۆی خودی توێژەران و میوانانی كۆڕبەند دەبێت.
4. خەرجی هاتوچۆ، شوێنی مانەوە و نانخواردنی توێژەران لە ڕۆژانی كۆڕبەند-دا لە ئەستۆی لە ئەستۆی خودی توێژەران و میوانانی كۆڕبەند دەبێت.
5. سەرجەم توێژینەوە پێشكەشكراوەكانی كۆڕبەند لە ژمارەیەكی تایبەتی گۆڤاريَكی زانستییيدا  بڵاودەكرێنەوە و بڕی 250 هەزار دیناری بڵاوكردنەوەی توێژینەوە لە توێژەران وەردەگیرێت.

پەیوەندییەكانی كۆڕبەند

بۆ هەر پرسیارێک پەیوەندیی بکەن بە:

ڕێكخەری گشتیی كۆڕبەند: پ.ی.د. شوان ئادەم ئەیڤەس

ئیمەیلی تایبەت بە كۆڕبەند: [email protected]

           ژمارە مۆبایلی تایبەت بە كۆڕبەند:  00447961238471