سەیری ئەم رێكەوتە سەیروسەمەرەیە: ساڵی 1898 كە كوردستان لە چاوەڕوانی لەدایكبوونی یەكەم رۆژنامەی كوردی لە مێژووی خۆیدا بوو، لە وڵاتێكی وەك ئەمریكا، بەهۆی شەڕ و ڕكابەرییەكی میدیایی لەنێوان جۆزێف پۆلیتزێر خاوەنی ڕۆژنامەی (New York World) و ویلیام ڕاندۆڵف هێرست خاوەنی ڕۆژنامەی (New York Journal) چەمكی ژورنالیزمی زەرد بەتەواوی ساحەی ڕۆژنامەگەریی ئەم وڵاتەی داگیر كردبوو، ئەم دوو زل بڵاڤۆكە لە ڕەوتی ئەم ڕكابەرییەدا لە هیچ چەشنە كردەیەكی ناپیشەیی خۆیان نەبوارد.
ئەمە لە كاتێكدا بوو كە ڕێك لەم ساڵەدا، یەكەم ڕۆژنامەی كوردی بەناوی كوردستان وەك دەروەستترین بڵاڤۆكی كوردی لەدایك دەبێ! بێ هیچ شك و گومانێك دیاریكردنی ئەم ناوە (كوردستان) ڕەنگدانەوەی جۆرێك خەون و خولیای گەلی كوردی پێوە دیارە و پێداگرییە لەسەر بوون و ناسنامەی كوردستان و كورد و بەخشینەوەی سەرلەنوێی پێناسەیەكی سادقانە بە نەتەوەی كورد.
لەو كاتەوە تا هەنووكە ڕۆژنامەگەریی كوردی هەوراز و نشێوێكی زۆری بڕیوە و پێ بەپێی گەشەونەشەی تەكنۆلۆژیش كەم و زۆر ئاڵوگۆڕی بەسەردا هاتووە، بەڵام ئەوە كە لەباری “بایەخ”ەكانەوە ئەمڕۆ لە كوێ وەستاوە، بەڕای من ڕەنگە نەكرێ پلەیەكی باشی بۆ دیاری بكەین، بەتایبەتی لەسەردەمی ماسمیدیا و سۆشیال میدیادا و دەكرێ بڵێین میدیای كوردی زەرد هەڵگەڕاوە!
هەر وەك دەزانین دوامەبەستی ژورنالیزمی زەرد قازانجە! قازانجیش بێگومان خۆی لە بەردەنگدا (بەرگۆ) دەبینێتەوە، واتە لێرەدا بەردەنگ ڕێك دەبێتە كاڵایەك و لەسەر بنەمای پارسەنگی هاوكێشە ئابوورییەكان مامەڵەی لەگەڵ دەكرێ. ژورنالیزمی زەرد بەنیازە لەم كەشە ئاماڵ پۆپۆلیزمییەی سازی دەكا، زۆرترین قازانجی دەستبكەوێ. بۆیە لە ئێستادا دەژی، نە ئاوڕ لە ڕابردوو دەداتەوە و نە دەڕوانێتە داهاتووش. زەرد بە تەواوی هێزی خۆیەوە دەیەوێ بەردەنگەكانی بۆ ماوەیەكی كاتی و دیاریكراو و بۆ بابەتێكی دیاریكراو لە خۆی كۆبكاتەوە تا دەگاتە بابەتێكی تر و كاتێكی تر. خولانەوە لە بازنەیەكی وەهادا ستراتیژی سەرەكی زەردە.
كەوابوو هەموو چەشنە هەوڵێك ڕێگەپێدراوە بۆ ئەوەی كە قازانج مەیسەر بێ و ڕێك لەم پنتەڕایە كە ئەخلاق (ڕاستوێژی و شەفافیەت) هەرەس دێنێ و بێ ئەخلاقی (درۆ، بوختان، قەڵبی ڕاستییەكان، لێڵ و تەماویكردنی حەقیقەت، لێكدانەوەی ناڕاست، سیناریۆسازی، ڕووخاندنی تاك و كۆ و…) دەستپێدەكات.
خاڵێك كە زۆر گرینگە، ئەوەیە بۆ وێنە كە هەواڵێك بڵاودەبێتەوە، ئەگەر بە پێوەرێكی دە ژمارەیی، لەباری گرینگییەوە بایەخەكەی یەك دوویەك بێ، ژورنالیزمی زەرد بە خەستوخۆڵكردنی هەواڵەكە و زیاد و كەم كردنی، سەرنجی بەردەنگ وەها ڕادەكێشێ كە لە فەزای میدیاییدا گرینگییەكەی تا ئاستی نۆ و دە بەرز دەكاتەوە، ئەمە لە كاتێكدایە كە لە دنیای واقیعدا هەواڵەكە هیچ بایەخێكی كردەیی نییە و، تەنیا بەلاڕێدابردنی حەقیقەتە بۆ مەبەستی ژورنالیزمی زەرد.
بۆ وێنە بڕوانە ئەم هەواڵە:
“فڕۆكەیەكی بارهەڵگری ڕووسی لە نێزیك چیاكانی مۆسكۆ كەوتەخوار و سەرجەم سەرنشینەكانی كوژران”.
ژورنالیزمی زەرد، هەواڵێكی ئاسایی لەم چەشنە چۆن دادەڕێژێتەوە؟ ئەوەی ئەو دەیكا زیاتر سازكردنی شك و گومانێكە بە ئاراستەی وەهمی پیلاندا، كە بۆت ناكرێ تۆی بەردەنگ بەدواداچوونی بۆ بكەی. بۆ وێنە دەڵێ گۆیا یەك لە موسافیرەكان ماوە و لە ترسی پووتین خۆی شاردووەتەوە چون – دیسان گۆیا – پووتین فەرمانی خستنەخواری ئەم فڕۆكە بارهەڵگرەی داوە و – هەمدیسان گۆیا – سەرجەم نەیارانی پووتین لە فڕۆكەكەدا بوون! هەروەها جگە لە دووكەڵێكی ڕەش لە كاتی كەوتنەخوارەوە گۆیا دووكەڵێكی شینی مەیلەوسووریشی لێ هەستاوە و كەس نازانێ ئەم دووكەڵەی دوایی چ بووە!!! ئەم لێكدانەوە گاڵتەئامێزە ڕێك ئیشی كابرای زەردە!
دیارە لەسەر ساحەی سیاسی كوردستان و نەبوونی میدیای سەربەخۆ و ڕەخنەگر، ئەم زەردییە زۆر خەستوخۆڵتر دەبێتەوە. دوور مەڕۆن، لە ڕیفراندۆمی باشووری كوردستاندا، ژورنالیزمی زەرد دەورێكی لە سەداسەد نەرێنی هەبوو! هەواڵی بە درۆ و شرۆڤە و لێكدانەوە تا ئاستی بە گەمژە زانینی خەڵك سەبارەت بە پرسی ڕیفراندۆم، دەرئەنجامی زۆر مەترسیداری لێكەوتەوە. من لاموایە ئەگەر ئەم كردە زەردانە نەبوایەن، دۆخی باشوور بەرەو ئاقارێكی جیاوازتر ڕۆیشتبا. تاقەتتان هەبێ بە گەڕانێكی سەرپێیی (بابەتەكان زۆربەیان ماون) بۆتان دەردەكەوێ كە بەر لە بەڕێوەچوونی ڕیفراندۆم لە باشوور، میدیای زەرد چۆن خەریكی چەواشەكاری و بڵاوكردنەوەی هەواڵی درۆ بووە. ڕەنگە خودی ئەم پرسە و ڕۆڵی ژورنالیزمی زەرد، بكرێ و ببێتە هەوێنی لێكۆڵینەوەیەكی تێروتەسەل!
بێگومان ئەمڕۆ جگە لە بڵاڤۆكی چاپی، میدیای سوننەتی، میدیای ئاماڵ مۆدێرن وەك تەلەڤیزیۆن و رادیۆ و… سۆشیال میدیاش وەك فەیسبووك بە تەواوی زەرد هەڵگەڕاوە، بۆ وێنە “لایڤی فەیسبووك” بووەتە دیاردەیەكی بێزاركەر و زۆر جاران تا ئاستی قێزەونبوون ئازارت دەدا و بووەتە بەرهەمهێنەری سیمای زەرد و سەیروسەمەرە و كەسایەتی ئاماڵ پزدان!
زەرد سەرچاوەیەكی دیاریكراو و باوەڕپێكراوی نییە. ئەوەی دەیڵێ دوورە لە راستی و دەكرێ بڵێین، درۆیەكی زیرەكانەیە كە بەردەنگی ئاسایی توانای بەدواداچوونی هەواڵەكەی نییە، چون سەرچاوەی جۆراوجۆری لەبەردەستدا نییە. هەر بۆیە سەر بۆ هەواڵەكە دەلەقێنێ و بەداخەوە مادام ئاستی فەرهەنگی بەرگۆ بەرزنەبێتەوە، وەك “تیۆری دۆمینە” رادەی بەردەنگەكەش هەر دێ و پێوەی دەچێ.
