دەقی وتاری رێكخراوی چاودێریی میدیای كوردی

لە سیمپۆزیۆمی دیجیتەڵ میدیای كوردی؛ لە بەرفراوانكردنی ئازادیی رادەربڕینەوە بۆ تیرۆری كەسایەتی، د. شوان ئادەم ئەیڤەس دەقی وتاری رێكخراوی چاودێریی میدیای كوردی “چمك” خوێندەوە كە ئەمەی خوارەوە دەقەكەیەتی:

ئامادەبووانی بەڕێز، میوانە خۆشەویستەكان، ئەم كاتەتان باش و بەخێرهاتن

دیجیتەڵ میدیا؛ مەبەست لێی نێوەڕۆكێكی راگەیاندنی ژمارەییە كە دەشێت لە رێی ئینتەرنێت یان تۆڕەكانی كۆمپیوتەرەوە بگوازرێتەوە. ئەویش لە رێی دەق و دەنگ و رەنگ و گرافیك یان وەرگرتنی زانیاریی و هەواڵ لە تۆڕەكانی تەلەڤزیۆن، رادیۆ، رۆژنامە و ئامرازەكانی دیكەی راگەیاندنی كلاسیكیی كە لەسەر ماڵپەرەكانی ئینتەرنێت و بلۆگەكان پێشكەشدەكرێن. بەپێی سەرچاوە زانستییەكان؛ دیجیتەڵ میدیا زۆرتر پشت بە وەرگێڕانی ئەنەلۆگ داتا بۆ دیجیتەڵ داتا دەبەستێت. هەروەك جیاواز لە رابردوو، گەشەسەندنی ئینتەرنێت بە تۆماركردن و هەڵگرتنی دەقەكان لەسەر تۆڕەكانی دەستیپێكرد وەك لە هەڵگرتنیان لەنێو گەنجینەكان و دووتوێی لاپەڕەكاندا. هەربۆیە بە ماوەیەكی كەم لەدوای دانانی دەقەكان لە نێو كۆمپیوتەردا؛ وێنەكانیشی بەدوادا هات و پاشان هەریەك لە دەنگ و رەنگ یان وێنە و ڤیدیۆ لەسەر ئینتەرنێت جێگیركران. لەم ساڵانەی دواییشدا ماڵپەرەكان و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانى دیجیتەڵ میدیا؛ گەشەسەندنێكی بەرچاويان بەخۆیانەوە بینی. بەجۆرێك ئێستا تەنها لەماوەی یەك خولەكدا، زیاتر لە 4.1 ملیۆن كەس سەیری ئەو ڤیدیۆیانە دەكەن كە لە یوتیوبدا بڵاودەكرێنەوە و 3.5 ملیۆن و نیو لە گوگڵدا بەدوای زانیاریی و بابەتی جیاوازدا دەگەڕێن و 375هەزار ئەپڵیكەیشنی جیاوازیش لە ئەندرۆید و ئەپڵ داونلۆد دەكرێن. هاوكات 65هەزار وێنە لە ناو ئینستەگرامدا دادەنرێن، 900 هەزار كەس فەیسبوك بەكاردێنن و 455هەزار تویتیش لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەردا بڵاودەبنەوە.

ئەگەر رۆژگارێك پێدان و وەرگرتنی زانیاری؛ پێویستیی بە نێوەندێكی راگەیاندنی كلاسیكیی وەك رۆژنامە و رادیۆ و تەلەڤزیۆن هەبوایە، ئێستا زۆر قورس و سەختە بیرکردنەوە لە ژیانێك بەبێ هەبوون و بەكارهێنانی خزمەتگوزاریی ماَڵپەرە ئەلكترۆنییەكان و فۆڵۆوكردن و چات و ئیمۆجی و لایك و شەیر و سەبسكرایبی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی وەك ئینستەگرام، سناپ، فەیسبووک، تویتەر، یوتیوب و ئەپڵیكەیشنەكانی وەك ڤایبەر و وەتسئەپ و تەلەگرام و هاوشێوەكانیان. زیاتر لەوەش، شێوازی كۆكردنەوە و داڕشتنەوە و پەخشكردنەوەی زانیارییەكان لەهەرێمی كوردستاندا بەجۆرێك بارگاوی بوون؛ وایلێهاتووە لە ئاستە پیشەییەكەشدا هێڵێكی جیاكەرەوەی ئەوتۆ لەنێوان رۆژنامەگەرییەكی بەرپرسیار و رووزەرد دا نەمێنێتەوە و فلتەرە پیشەیی و یاساییەكانییش زووتر و زیاتر لە جاران بەرەو كاڵبوونەوەو نەمان بچن. ئەوەش لەلایەك بەهۆی نەبوونی سیستمێكی دیموكرات و هاوچەرخی سیاسیی و میدیاییەوەیە، لەلایەكی دیكەشەوە بەهۆی سەروەرنەبوونی یاساكان و پێشلكردنی رێسا پیشەییەكانی راگەیاندن و رۆژنامەگەرییە. ئەوە جگەلە دەگمەنیی نمونەیەكی سەركەوتووی رێكخستنی یاسایی؛ بۆ بەكارهێنانی ئامێرە نوێكانی تەكنۆلۆژیا و جیهانی سایبەرسپەیس.

هەرچەندە تۆڕی جاڵجاڵۆكەیی ئینتەرنێت و خزمەتگوزارییە بێسنور و هەمەچەشنەكانی؛ ئاسانكاریی زۆریان بۆ بەیەكگەیشتن و تێگەیشتن و فێربوونی بەكارهێنەران كردووە و لایەنی ئەرێنیی زۆر باشیان لەدروستكردنی گفتوگۆ و ئاڵوگۆڕی زانیاریی و گواستنەوەی بیروبۆچوونە دژ و تەباكاندا هەیە، هاوكات بوونەتە پانتاییەكی گشتیی نێوخۆیی و دەرەكییش بۆ بەرفراوانكردنی سنورەكانی ئازادیی دەربڕین و رۆژنامەگەری، بەڵام ئەو كەس و لایەن و گروپانەش كەم نین كە ئەم پانتاییەیان بۆ مەبەست و ئامانجی نامرۆیی و ناپیشەیی قۆستوەتەوە و ئینتەرنێتیان كردوەتە سەكۆیەكی سەرەكیی شێواندنی شیرازەی پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكان و لاوازكردنی گیانی لێبوردەیی و بێبەهاكردنی هەستی نیشتمانیی و دەستوەردانە نێو ژیانی تایبەتی تاكەكان و تیرۆركردنی كەسایەتییان؛ بەتایبەت لەسەروەختی ململانێ و قەیران و هەڵمەتەكانی بانگەشەی هەڵبژاردندا.

ئێمە وەك چاودێریی میدیای كوردی كە رێکخراوێکی ناحكومی، قازانجنه‌ویستی، سه‌ربه‌خۆیین؛ کار بۆ ‌چاودێرییكردن، هه‌ڵسه‌نگاندن، راپۆرتكردن ‌و توێژینه‌وه‌ی خه‌وش ‌و پێشلكارییه‌ پیشه‌ییه‌كانی میدیا و ره‌وشی رۆژنامه‌گه‌ری كوردیی دەکەین. هەروەك جه‌ختكردنه‌وه‌ی سه‌ره‌كیی رێكخراوەكەشمان‌، له‌سه‌ر به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاستی هۆشیاری تاكه‌كه‌س ‌و كۆمه‌ڵگه‌ی كوردییه‌ له‌ هه‌مبه‌ر پێشلكردنی مافەكانیان و په‌ڕاوێزخستن ‌و ده‌ستێوه‌ردانی ناپیشه‌یی میدیا و میدیاوانانی كوردستان. چالاكیی‌ و پرۆژه‌كانی ئه‌م رێكخراوەمان زیاتر بۆ هەڵسەنگاندنی به‌رهه‌مه‌ جۆربه‌جۆره‌كانی میدیای كوردییه‌، به‌مه‌به‌ستی گه‌ڵاڵه‌كردن ‌و خستنه‌ڕووی كارنامه‌یه‌كی پیشه‌ییتری كرداریی بۆ راستكردنه‌وه‌ی هه‌ڵه‌ باوه‌كانی میدیا و شێوازی كاركردنی میدیاوانان لەهەرێمی كوردستاندا. هەربۆیە ئەمڕۆ رێكخراوی چاودێریی میدیای كوردی بە هاوبەشیی زانكۆی راپەڕین سەرنجتان بۆ زنجیرە باسی كۆڕبەندێكی رەخنەیی رادەكێشن لەبارەی دیجیتەڵ میدیای كوردی و رۆڵی لە بەرفراوانكردنی ئازادیی رادەربڕینەوە بۆ تیرۆكردنی كەسایەتی. ئەویش بە میوانداری پۆلێك لە كەسانی خاوەن باكگراوندی پیشەیی و ئەكادیمیی زانكۆو پەیمانگاكانی كوردستان‌.

دووبارە سوپاس بۆ ئامادەبوون و بەشداریكردنتان، بەهیوای رەخساندنی زەمینەی بیركردنەوەیەكی لۆژیكیی ‌و وتوێژێكی بەرهەمداری بابەتیی لەسەر خزمەتگوزارییە هەمەچەشن و بێسنورەكانی دیجیتەڵ میدیا و زیاتر لەبەرچاوگرتنی یاسا و رێسا پیشەییەكان .

رێكخراوی چاودێریی میدیای كوردی
11ی كانونی یەكەمی 2018

فۆتۆ : هاوکار زرار

دەنگدان

بە بڕوای تۆ راگەیاندنەكان لەهەرێمی كوردستاندا؛ ناسەربەخۆن؟