كاراكردنەوەی رۆڵی دەرگاوانى میدیایی لەسەردەمی بێدەرگاییدا!

سەرنووسەر*

#دەرگاوان؛ لەم ژمارەیەیيەوە دەبێتە یەکەمین گۆڤاری کوردیی وەرزانەی تایبەتمەند بە پەروەردەی میدیایی لە ھەرێمێکی پاشململانێ و راگوزەری دیموکراسیی وەک کوردستانی بندەستی «کۆماری فیدراڵیی عێراق» دا! ھەڵبەت لە سات و سەردەمێکدا کە ئینتەرنێت و خزمەتگوزارییەکانی ھیچ سنورێکیان لەنێوان نێرەر و وەرگر یاخود بەکارھێنەر و بەرھەمھێنەری پەیامی میدیاییدا نەھێشتبێتەوە؛ کاراکردنەوەی رۆڵی دەرگاوان لە رێکخستنەوەی پیشەیی و یاسایی ناوەڕۆکی راگەیاندن و رۆژنامەگەرییدا دەبێتە پرسێکی ھەستیار و جێمشتمومڕی پیشەوەران، پسپۆڕان و توێژەرانی میدیایی. ھەربۆیە بیرکردنەوەيەكی رەخنەیی لە چاپ و پەخشی گۆڤارێک بۆ ھێنانەوە بەر باس و بەخشینەوەی بەھا و بایەخ و رۆڵی مێژوویی دەرگاوان کە ئامانج لێی “باش پەروەردەکردن”ی خوێنەوار و نەوەی نوێی رۆژنامەوانان و رێبەرایەتییکردنی ریفۆرمی میدیایی بێت؛ بیرکردنەوەیەکی ھەم تراژیدیی و ھەم کۆمیدییشە. تراژیدییە، چونکە بۆ ھاووڵاتییەکی کوردستانيى کە دوای 2721ساڵ لە چەشتنی ئازاری گرێی دەروونیی نەبوونی دەوڵەتی سەربەخۆ و دوای 30ساڵ لە ئەزموونی حوکمڕانیی خۆماڵیی و نەبوون و سەرپێنەخستنی ھیچ دەزگا و دامەزراوەیەکی نیشتمانیی یاسادانان، راپەڕاندن و دادوەری؛ بە چ خەون و خەیاڵێكەوە بیر لە چاکسازیی میدیایی بکاتەوە. ھاوکات کۆمیدییشە، چونکە لەسەروەختێکدا کە ھەواڵی گەرمى ئەم ڕۆژگارە بریتیی بێت لە قەيرانى خۆهەڵقورتاندنی میدیا و میدیاوان بۆ نێو ژیانی تایبەتیی کەسەکان و پێشلکردنی رۆژانەی مافی تایبەتمەندێتی-یان؛ ئیتر بیرکردنەوە لە بوژاندنەوەی رۆڵی دەرگاوانی میدیایی لەسەردەمی بێسنووریی و بێدەرگاییدا، چ دەردەدارێکی پێ دەوا دەکرێت!

ئێستا ئاڕاستەیەکی بەهێز بانگەشەی کۆتایھاتنی رۆڵی مێژوویی دەرگاوان دەکات، بە پاساوی ئەوەی دنیای گریمانەیی ئینتەرنێت و تۆڕەکانی ھیچ بوارێکیان بۆ سنوردارکردن و لەقاوغدانی زانیارییەکان نەھێشتوەتەوە و کوردوتەنی؛ «ئەوەی کەوتە زارێ دەکەوێتە شارێ.» ئاڕاستەیەکی دیکەش؛ وێڕای پشتگوێخستن و بێبەھاکردنی رۆڵی لە بەرھەمھێنانی میدیاییدا ھێشتا بە گرنگی دەزانن دەرگاوانى میدیایی کارا بکرێتەوە، چونکە ئازادیی دەربڕین و رۆژنامەگەریی بەبێ لەبەرچاوگرتنی بایەخی کۆمەڵایەتیی و بەرژەوەندی گشتی؛ ھیچ جیاوازییەک لەنێوان پەیامی رووسوور و رووزەردى میدیاییدا نامێنێتەوە. ھەرچی ئاڕاستەی سێییەمیشە؛ لەو نێوەندەدا ماوەتەوە و ئۆقرە ناگرێت و بەردەوام بانگەشەی ئەوە دەکات کە ناکرێت لەھەموو دۆز و دۆسییەکدا رۆڵی دەرگاوان کارابکرێتەوە، چونکە سروشتی سەردەمەکە و پێشکەوتنی بروسکەئاسای تەکنۆلۆژیای زانیاریی و گەیاندن و راگەیاندن کارێکی وایکردووە کە ھیچجۆرە سنوورێکی دەستکرد توانای مانەوە و بەردەوامیی نەبێت. ئێستا دنیا بووەتە گوندێکی شووشەیی ئەوتۆ کە ھەمووان لەبەردەم یەکترییدا ئاشنا و ئاشکران. ئەم ئاراِستەیە مەبەستییەتی بڵێت؛ پێویستە بەکارھێنەر و بەرھەمھێنەری میدیایی لە سۆنگەی ئاسوودەیی ویژدانی خودیی و بایەخ و بەرپرسیارێتیی کۆمەڵایەتیی و سوودو بەرژەوەندیی گشتیيەوە؛ شێلگیرانە رەچاوی یاسا بەرکارەکان و پێوەرەکانی رێسا پیشەییەکانی راگەیاندن بکەن. ئەوەیش لەپێناو رێکخستنی پەیوەندییەکانی کەسەکان لەگەڵ خودی خۆیان و کەسانی دیکە و ئەو کۆمەڵگە و دەوڵەتەی لە سایەی نۆڕم و نەریتە نووسراو و نەنووسراوەکانیدا دەژین!

بە لەبەرچاوگرتنی پاساوەكانی ھەرسێ ئاڕاستەکە و دۆخی شێواوی ئەمڕۆی میدیاوان و میدیا لەھەرێمی کوردستانی بندەستی عێراقدا؛ رێکخراوی چاودێریی میدیای کوردی (چمک) بەپێویستییەکی ھەنوکەیی دەزانێت کە ھێندەی دەکرێت و دەتوانرێت رۆڵی دەرگاوان لە ئاستی خودیی و پیشەیی و یاساییدا بەجۆرێک کارابکرێتەوە کە ھەم کەسەکان ئەرک و مافى پیشەیی و یاساییان لەیادنەکەن، ھەم ئازادییەکانی دەربڕین و رۆژنامەگەریی-شيان پارێزراوبێت و بەپاساوی جۆربەجۆر زەوت نەکرێن. لەو روانگەیەوەو پاش سەرپێخستنی دەیان پلان و پرۆژە و پرۆگرامی بیرلێکراوە لەگەڵ نێوەندە ئەکادیمیی و پیشەییەکانی نێوخۆو دەرەوەدا؛ رێکخراوی چمک مەبەستییەتی لەساڵی نوێی چالاکییەكانییدا کار بۆ بەدیھێنانی ئامانجێکی دیکەی رێکخراوەیی خۆی بکات کە ئەویش بڵاوكردنەوەی «رێنمایی و ھۆشیاریی میدیایی»ە، لەرێی چاپکردنی «تێز و توێژینەوەی میدیایی» و وروژاندنی «مژار و مێزگردی میدیایی» و هەڵدانەوەی «دۆز و دۆسیەی میدیایی» بۆ گەشەپێدان و گەنگەشەکردنی «خوێندن و پەروەردەی میدیایی» لەهەرێمی كوردستانی عێراقدا تاوەکو «دیدار و دیڤچوونی میدیایی» و «هەڵبژاردن و هەڵسەنگاندن میدیایی» بە بیرۆكە و بیركردنەوەی رەخنەگرانە و بەهۆی «كاریكاتێر و تەنزی میدیایی» كار بۆ دەوڵەمەندكردنی «وشەدان و فەرهەنگی میدیایی» بكرێت و «راز و رێبەری میدیایی» گۆڤارەكەش ببێتە رۆژەڤی پیشەیی بەکارھێنەر و بەرھەمھێنەری میدیا و پەیامەکانی. لەو نێوەندەشدا؛ دەرگاوان دەرگای بەڕووی هاوكاریی و هەماهەنگیی هەموواندا كراوەیە؛ چ بە وەرگرتنی بابەتى نوێ بۆ بەپێزكردنی ناوەڕۆكەكەی، چ بەهاوبەشییكردن لە دۆزینەوە و پەیداكردنی سەرچاوەی دارایی بۆ مانەوە و بەردەوامیی تاقانە گۆڤارەكەی رێكخراوی چاودێریی میدیای كوردی (چمک) و بەدیهێنانی سەرجەم ئامانجەكانی دیكەی.

*د.شوان ئادەم ئەیڤەس؛ وەک سەرنووسەر سەروتاری یەکەم ژمارەی گۆڤاری #دەرگاوان _ی نووسیوە.

دەنگدان

بە بڕوای تۆ راگەیاندنەكان لەهەرێمی كوردستاندا؛ ناسەربەخۆن؟

Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content